Bursaya Damga Vuran Rumeli Göçmeni Bir “Yaban Gülü”

Bursa Yıldırım Belediyesi de 1914 yılında son baskısı yapılan Divan-ı Murad Emrî adlı eseri, “Ömrünün Sonbaharında Bir Yaban Gülü” adıyla 103 yıl sonra yeniden kitaplaştırdı. Osmanlı Devleti’nin Rumeli’deki önemli yerleşim merkezlerinden birisi olarak 1850’de Tırhala sancağında doğan ve 1877-78 Osmanlı-Rus harbi sonrasında bu sancağın Yunanistan’a terk edilmesi sonucu 1882’de ailesiyle birlikte Bursa’ya göç eden Murad Emirî, gazeteci, şair, eğitimci, yazar, kütüphaneci, kitapçı ve matbaacı olarak Bursa’nın fikir hayatına damga vuran bir muhacir.

1882’de Bursa’ya gelen Murat Emrî, henüz dört yaşındayken babasını kaybettikten sonra eğitimini bırakıp saraçlığa yönelmek zorunda kalmış. Bilgiye olan açlığı hiç azalmayan Murat Emrî, iş sebebiyle İstanbul’a her gidişinde kitaplar alıp okumuş ve yıllar içinde zengin bir kütüphaneye sahip olmuş. Kendisini geliştirmiş ve bu çabaları sonunda kütüphaneciliğe ve gazeteciliğe başlamış.

Murat Emrî daha sonra, şehrin ilklerine imza atarak, “Bursa” ismiyle ilk sivil gazeteyi, “Fevâ’id” ismiyle şehrin ilk edebî sivil mecmuasını ve “Sanayi” adıyla da ilk ekonomi dergisini çıkararak basın tarihinde yerini almış. İş hayatında oldukça renkli ve başarılı olan Murad Emrî Efendi, elindeki kitapları önce ücretsiz, sonra da kiraya vererek Bursa halkının hizmetine sunmuş ve ilk şahıs kütüphanesini kurmuş.

“Matbaa-i Emrî”adıyla kurduğu matbaasıyla da kitap, dergi, ders notu basarak kültür hayatına katkıda bulunmuş.

Çalışma konusu olarak Murad Emrî’yi neden seçtiğini anlatırken Yrd. Doç. Dr. İbrahim İ. Öztahtalı şöyle diyor:

“Arayışlar dönemi olarak anılan 19. yüzyıl, gerek askeri, siyasî ve fennî gerek sosyal alanlarda eskiden yeniye geçişin hız kazandığı bir yüzyıl olmuştur. Murad Emrî Efendi’yi ve divanını seçmemizdeki sebeplerin başında, bir taraftan bu yüzyılın sonlarında divan şiirindeki farklılaşmayı, metinle birlikte ortaya koyabilmek, bir taraftan da tarihin her döneminde önemli bir kültür merkezi olmuş Bursa’nın 19. asırl sonlarında bir ‘yaban gülü’yle nasıl aydınlanıp farklı, hoş kokulara bulandığını göstermektir.”

Yıldırım Belediyesi Kültür Yayınları’nın Türk edebiyatı dizisinin ilk kitabı olarak günümüze kazandırılan kitap 759 sayfadan oluşuyor.