Olimpiyatlar tarihe tanıklık ediyor

Olimpiyat oyunlarının 128 yıllık tarihsel gelişimi şöyle:

– İlk modern olimpiyat oyunları 1896’da Atina’da yapıldı. O yıl 43 ayrı branşta sadece 245 atlet yarışırken, son olarak 2020’de Tokyo’da yapılan oyunlarda 33 olimpik spor dalında, 205 ülkeden 11 bin 420 sporcu mücadele verdi.

– 1896’daki oyunlara katılmak için kendi imkanlarıyla Atina’ya giden Türk güreşçi Koç Mehmet, daha önceden kayıt yaptırmadığı için müsabakalara katılamadı.

– 1900 Paris Olimpiyatları’nda ilk kez teniste kadın sporcular mücadele etti.

– 1904 St. Louis Olimpiyatları’na ABD’li sporcular damgasını vurdu. Toplam 687 sporcunun katıldığı oyunlarda dağıtılan 280 madalyanın 239’unu ABD’li sporcular aldı.

– 1906 yılında modern olimpiyatların 10. yılı dolayısıyla “ara olimpiyatlar” yapılması kararlaştırıldı. Atina’da yapılan bu ara olimpiyatlar, resmi bir nitelik taşımadı.

– 1908 Londra Olimpiyatları’nda ilk kez oyunlara özel bir stat inşa edildi. Amaç bazı spor dallarını seyircilere bir arada sunmaktı. Ayrıca kraliyet ailesinin, yarışın çıkışını görmesi için maraton koşusu Windsor Kalesi’nden başlatıldı. Atletler buradan White City Stadı’na kadar 42 bin 195 metre koştu. Bu mesafe 1908’den bugüne kadar maratonun standart ölçüsü olarak kaldı.

– 1912 Stockholm Olimpiyatları’nda 27 ülke arasında Türk bayrağı ilk kez yer aldı. Oyunlarda Türkiye’yi 2 sporcu temsil etti. Ayrıca elektrikli kronometre ve fotofiniş aletleri ilk kez bu oyunlarda kullanıldı.

– 1916 Berlin Olimpiyatları 1. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.

– 1920 Anvers Olimpiyatları’na, başta Almanya olmak üzere Avusturya, Macaristan, Türkiye ve Bulgaristan, 1. Dünya Savaşı’nı başlatan ülkeler oldukları gerekçesiyle davet edilmedi. İç içe geçmiş 5 halkadan oluşan ve 5 kıtayı temsil eden olimpiyat bayrağı, ilk kez burada göndere çekildi ve organizasyonu üstlenen kentin seçeceği bir sporcu tarafından ilk kez “sporcu yemin töreni” yapılmaya başlandı.

– 1924 Paris Olimpiyatları’na önceki oyunlara kabul edilmeyen Almanya, Türkiye, Avusturya, Macaristan ve Bulgaristan da çağrıldı. Ancak Almanya o tarihlerde Fransa ile arası açık olduğundan oyunlara katılmadı. Bunun üzerine Baron Pierre de Coubertin, dünya gençliğinin ve barışın sembolü olarak kurduğu olimpiyatların, politikaya alet edildiğini öne sürerek Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) başkanlığından ayrıldı.

– 1928 Amsterdam Olimpiyatları’nda ilk kez olimpiyat ateşi yakılmaya başlandı. Ayrıca atletizm pisti standart bir ölçü olarak 400 metre oldu.

– 1932 Los Angeles Olimpiyatları’nda 200 metre finalinde ABD’li Metcalfe, diğer iki ABD’li koşucunun ardından üçüncü oldu. İki gün sonra yayımlanan bir fotoğrafta, pistteki kulvar çizgilerinin yanlış çizildiği ve Melcalfe’nin yarışa 1 metre geriden başladığı ortaya çıktı. Yarışın tekrar edilebileceği belirtildi. Ancak Metcalfe, ilk üç sırayı zaten ülkesinin almış olduğunu söyleyerek bunu istemedi.

Türkiye, bu oyunlara, yolun uzaklığı ve masrafların çokluğu nedeniyle katılamadı.

– 1936 Berlin Olimpiyatları’nda Türkiye, futbol, basketbol, güreş, binicilik, bisiklet, eskrim ve yelken dallarında 60 sporcu ile yarıştı. Açılışını Adolf Hitler’in yaptığı oyunlarda grekoromen güreşte 61 kiloda şampiyon olan Yaşar Erkan, Türkiye’ye ilk olimpiyat şampiyonluğunu getirdi.

– 1940 Tokyo ve 1944 Londra Olimpiyat Oyunları, 2. Dünya Savaşı nedeniyle yapılamadı.

– 1948 Londra Olimpiyatları, 2. Dünya Savaşı sonrası büyük sıkıntılar içinde düzenlendi. Türkiye 68 sporcuyla katıldığı bu olimpiyatlarda, güreşte büyük bir başarı kazanarak 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz madalya elde etti.

– 1952 Helsinki Olimpiyatları’nda Türk güreşçiler, 2 altın ve 1 bronz madalya kazandı.

– 1956 Melbourne Olimpiyatları’nda Hollanda ve İspanya, Rusya’nın Macaristan’ı işgalinden dolayı boykot kararı aldı. Ayrıca yaşanan Süveyş Krizi dolayısıyla Mısır, Lübnan ve Irak da oyunları boykot etti. Oyunlar sırasında Macaristan ve Rusya arasındaki sutopu karşılaşmasında olaylar çıktı.

– 1960 Roma Olimpiyatları’nda, sonradan Müslüman olup adını Muhammed Ali olarak değiştiren boksör Cassius Clay şampiyon oldu. Türk güreşçiler, o yıl 7 altın ve 2 gümüş madalya aldı.

– 1964 Tokyo Olimpiyatları, 10-24 Ekim 1964 tarihlerinde düzenlendi. Japonya’nın başkenti Tokyo’da düzenlenen oyunları Japonya İmparatoru Hiro-Hito açtı. 93 ülkenin katıldığı olimpiyatlarda Türkiye 25 sporcuyla temsil edildi.

– 1968 Meksiko Olimpiyatları’nda 200 metre finalinde altın ve bronz kazanan ABD’li siyahi atletler çıplak ayakla çıktıkları şeref kürsüsünde, tek ellerinde siyah eldiven, yumruklarını havaya kaldırarak, ABD’nin ırk ayrımını protesto etti. 100 metre finalini 9,95 saniyede koşarak kazanan Amerikalı Jim Hines’in, olimpiyatlarda ilk kez 10 saniyenin altında bu mesafeyi koşan atlet olduğu oyunlarda, Türk güreşçileri de 2 altın madalya kazandı.

– 1972 Münih Olimpiyatları’nda Filistinli bir örgüt, 5 Eylül günü olimpiyat köyünü basarak İsrailli sporcuları rehin aldı. 11 İsrailli sporcunun ölümüyle sonuçlanan bu olay üzerine oyunlara bir gün ara verildi. Öte yandan aynı yıl Afrika ülkeleri, Rodezya’daki ırk ayrımcılığı dolayısıyla IOC’den bu ülkenin oyunlardan dışlanmasını, aksi takdirde oyunları boykot edeceklerini söyledi. Bu isteklerinin IOC tarafından kabul edilmesi üzerine Rodezya, olimpiyatlara katılamadı.

– 1976 Montreal Olimpiyatları’nın yıldızı 14 yaşındaki Rumen cimnastikçi Nadia Comaneci oldu. Comaneci, olimpiyat tarihinde hakemlerden 10 tam puan alan ilk sporcu oldu ve altı tane daha 10 tam puan alarak kırılması güç bir rekora imza attı.

– 1980 Moskova Olimpiyatları, 1979’da Sovyetler Birliği’nin Afganistan’ı işgalini protesto amacıyla aralarında Türkiye’nin de bulunduğu 35 ülke tarafından boykot edildi. Bunun sonucunda madalyaların çoğunu kazananlar Sovyetler ve Doğu Almanlar oldu.

– 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları, 28 Temmuz-12 Ağustos 1984’te gerçekleştirildi. Oyunlara 140 ülkeden 6 bin 829 sporcu katıldı. Bu kez de Sovyetler Birliği ile onu destekleyen ülkeler Los Angeles Yaz Olimpiyatları’nı boykot etti.

– 1988 Seul Olimpiyatları’nda Türkiye, 20 yıl aradan sonra halterci Naim Süleymanoğlu ile altın madalya kazandı. Oyunlar Kuzey Kore, Küba ve Etiyopya tarafından boykot edildi. Bu boykotların bir sonunun gelmesi gerektiğine inanan IOC, bundan böyle oyunları boykot eden ülkelerin IOC’den çıkarılacağını ve bir daha davet edilmeyeceğini açıkladı.

– 1992 Barcelona Olimpiyatları’na 169 ülkeden toplam 9 bin 367 sporcu katıldı. Sovyetler Birliği’nin dağıldığı, Doğu ve Batı Almanya’nın birleştiği bir dönemde yapılan olimpiyatlar 1972’den bu yana hemen hemen bütün ülkelerin katılımıyla gerçekleşti.

– 1996 Atlanta Olimpiyatları, Baron Pierre de Coubertin’in kurduğu Modern Olimpiyat Oyunları’nın 100. yılı oldu. Türk sporcular, burada 4 altın, 1 gümüş ve 1 bronz madalya kazandı. Halterde Naim Süleymanoğlu peş peşe üç kez altın madalya kazanan tek halterci olarak adını oyunlar tarihine altın harflerle yazdırdı. Ayrıca güreşçi Hamza Yerlikaya, rakiplerine tek puan bile kaptırmadan olimpiyat şampiyonu oldu.

– 2000 Sidney Olimpiyatları’nda, Türk halterci Halil Mutlu altın madalya kazandı. 56 kiloda yarışan Avrupa, dünya ve olimpiyat şampiyonu Halil Mutlu, Sidney’de de silkme ve koparmada yine rakipsiz olduğunu gösterdi. Grekoromen güreşte Hamza Yerlikaya, judoda Hüseyin Özkan altın madalyaya ulaşan Türk sporcular olurken, serbest güreşte Adem Bereket ve kadınlar tekvandoda Hamide Bıkçın Tosun, bronz madalya aldı.

– 2004 Atina Olimpiyat Oyunları’nda 201 ülkeden 10 bin 625 sporcu mücadele etti. Türkiye’yi 21 kadın ve 45 erkek sporcu temsil etti. Türk sporcular 3 altın, 3 gümüş ve 4 bronz madalya elde etti.

– 2008 Pekin Olimpiyat Oyunları’na Türkiye 20’si kadın, 48’i erkek toplam 68 sporcuyla katıldı. Yüzmede yarışacağı 8 dalda 8 altın madalya almak amacıyla Pekin’e gelen ABD’li Michael Phelps, bu amacına ulaşarak tarihe geçti. Phelps, bir olimpiyatta en çok altın madalya alan sporcu, toplamda 14 altın madalyayla oyunlarda en çok altın madalya alan sporcu ve toplamda 16 madalyayla oyunlar tarihinde en çok madalya kazanan erkek sporcu ünvanını ele geçirdi.

– 2012 Londra Olimpiyat Oyunları’nda ABD’li yüzücü Michael Phelps, 18. altınını ve 22. madalyasını elde etti. Phelps, Londra Olimpiyatları’nı 2’si takım olmak üzere 4 altın, 2 gümüş madalyayla tamamladı. Olimpiyat madalyalarını Atina 2004’de toplamaya başlayan başarılı yüzücü, üst üste katıldığı 3 olimpiyatta toplam 18 altın, 2 gümüş ve 2 bronz madalya elde etti.

– 2016 Rio de Janeiro Olimpiyat Oyunları’nda Phelps altın madalyaları toplamaya devam etti. ABD’li yüzücü Rio’da 5 altın, 1 gümüş madalya alarak toplam madalya sayısını 23 altın, 3 gümüş ve 2 bronza yükseltti. 205 ülkeden 11 bin 238 sporcuyu buluşturan oyunlara Türkiye, 21 dalda 48 kadın, 55 erkek, toplam 103 sporcuyla katıldı. Organizasyonda tenis, kano ve modern pentatlonda Türkiye’den ilk kez sporcu yer aldı. Türkiye, Rio’da 1 altın, 3 gümüş, 4 bronz madalya aldı.

– 2020 Tokyo Olimpiyat Oyunları, yeni tip koronavirüs (Kovid-19) salgınının gölgesinde geçti. Olimpiyatlar, 2020 yılında tüm dünyada etkili olan salgın nedeniyle bir yıl gecikmeli olarak 2021’de gerçekleştirildi. Salgın nedeniyle yoğun önlemlerin alındığı olimpiyatları, sınırlı sayıda sporsever yerinde takip edebildi. Türkiye, 18 branşta 108 sporcu ile katıldığı olimpiyatları 2 altın, 2 gümüş ve 9 bronz madalyayla tamamladı. Türkiye, tarihinde sayı olarak en fazla madalyayı, Tokyo 2020’de elde etti. ABD’li ünlü cimnastikçi Simone Biles’in zihinsel olarak iyi hissetmediğini belirterek birçok yarıştan çekilmesi ile İtalyan yüksek atlamacı Gianmarco Tamberi ve Katarlı Mutaz Essa Barshim’in eşit dereceler elde ederek altın madalyayı paylaşmaları, 2020 Tokyo Olimpiyatları’na damga vurdu.