Türkiye’de nüfusun yüzde 9,7’si yaşlı

Türkiye İstatistik Kurumu, 2021 yılına ilişkin “İstatistiklerle Yaşlılar” çalışmasının sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, 2016’da 6 milyon 651 bin 503 kişi olan 65 yaş ve üzeri nüfus, son 5 yılda yüzde 24 artarak 2021’de 8 milyon 245 bin 124 kişi oldu. Yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı 2016’da yüzde 8,3 iken, 2021’de yüzde 9,7’ye çıktı.

Yaşlı nüfusun 2021’de yüzde 44,3’ünü erkek nüfus, yüzde 55,7’sini kadın nüfus oluşturdu. Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının 2025’te yüzde 11, 2030’da yüzde 12,9, 2040’ta yüzde 16,3, 2060’ta yüzde 22,6 ve 2080’de yüzde 25,6 olacağı öngörüldü.

Yaşlı nüfus yaş grubuna göre incelendiğinde, 2016’da yaşlı nüfusun yüzde 61,5’inin 65-74 yaş grubunda, yüzde 30,2’sinin 75-84 yaş grubunda ve yüzde 8,2’sinin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı görülürken, 2021’de yüzde 64,7’sinin 65-74 yaş grubunda, yüzde 27,3’ünün 75-84 yaş grubunda ve yüzde 8’inin 85 ve daha yukarı yaş grubunda yer aldığı belirlendi.

Türkiye nüfusunun yaş yapısı değişti

Türkiye’de yaşlı nüfus, diğer yaş gruplarındaki nüfusa göre daha yüksek bir hızla artış gösterdi. Küresel yaşlanma süreci olarak adlandırılan “demografik dönüşüm” sürecinde olan Türkiye’de, doğurganlık ve ölümlülük hızlarındaki azalmayla birlikte sağlık alanında kaydedilen gelişmeler, yaşam standardının, refah düzeyinin ve doğuşta beklenen yaşam süresinin artmasıyla nüfusun yaş yapısı şekil değiştirdi.

Çocuk ve gençlerin toplam nüfus içindeki oranı azalırken yaşlıların toplam nüfus içindeki oranı artış gösterdi. Türkiye oransal olarak yaşlı nüfus yapısına sahip ülkelere göre hala genç bir nüfus yapısına sahip olsa da yaşlı nüfus sayısal bakımdan oldukça fazla.

Nüfusun yaşlanmasıyla ilgili bilgi veren göstergelerden biri olan ortanca yaş, 2016’da 31,4 iken 2021’de 33,1 oldu. Ortanca yaş 2021’de erkeklerde 32,4, kadınlarda 33,8 olarak gerçekleşti.

Nüfus projeksiyonlarına göre, ortanca yaşın 2025’te 34,1, 2030’da 35,6, 2040’ta 38,5, 2060’ta 42,3 ve 2080’de 45 olacağı tahmin edildi.

Çalışma çağındaki yüz kişiye düşen yaşlı sayısını ifade eden yaşlı bağımlılık oranı, 2016’da yüzde 12,3 iken 2021’de yüzde 14,3’e çıktı.

Nüfus projeksiyonlarına göre, yaşlı bağımlılık oranının 2025’te yüzde 16,4, 2030’da yüzde 19,6, 2040’ta yüzde 25,3, 2060’ta yüzde 37,5 ve 2080’de yüzde 43,6 olacağı öngörüldü.

Nüfus tahminlerine göre, 2021’de dünya nüfusunun 7 milyar 831 milyon 718 bin 605 kişi, yaşlı nüfusun ise 764 milyon 321 bin 142 kişi olduğu tahmin edildi. Buna göre, dünya nüfusunun yüzde 9,8’ini yaşlı nüfus oluşturdu. En yüksek yaşlı nüfus oranına sahip ilk üç ülke, yüzde 34,3 ile Monako, yüzde 28,8 ile Japonya ve yüzde 22,8 ile İtalya oldu. Türkiye, 167 ülke arasında 68. sırada yer aldı.

Yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il, 2021’de yüzde 20,1 ile Sinop oldu. Bu ili yüzde 19,2 ile Kastamonu, yüzde 17,8 ile Artvin izledi. Yaşlı nüfus oranının en düşük olduğu il ise yüzde 3,5 ile Şırnak oldu. Bu ili yüzde 3,9 ile Hakkari, yüzde 4 ile Şanlıurfa izledi.

Yaşlı nüfus oranı il düzeyinde yıllara göre incelendiğinde, toplam nüfus içinde yaşlı nüfus oranının en yüksek olduğu il sayısı 2016’da 8 iken, 2021’de 22 oldu. Nüfus projeksiyonlarına göre yaşlı nüfus oranının en yüksek olacağı il sayısının 2025’te 33’e çıkacağı tahmin edildi.

Toplam nüfus içinde yaşlı nüfus oranının yıllara göre en düşük olduğu illerin, genç nüfus yapısına sahip olan Şanlıurfa, Şırnak ve Hakkari olduğu görüldü.

Yaklaşık her 4 haneden birinde en az bir yaşlı fert var

Türkiye’de 2021’de toplam 25 milyon 329 bin 833 haneden 6 milyon 112 bin 760’ında yaşlı nüfus olarak tanımlanan 65 ve daha yukarı yaşta en az bir fert bulunduğu belirlendi. Diğer bir ifadeyle, hanelerin yüzde 24,1’inde en az bir yaşlı fert yaşadığı görüldü.

En az bir yaşlı fert bulunan 6 milyon 112 bin 760 hanenin 1 milyon 561 bin 398’ini tek başına yaşayan yaşlı fertler oluşturdu. Bu hanelerin yüzde 74,9’unda yaşlı kadınlar, yüzde 25,1’inde ise yaşlı erkekler yaşıyor.

En az bir yaşlı fert bulunan haneler içinde tek kişilik yaşlı hane halkı oranının en yüksek olduğu il, 2021 yılında yüzde 35,2 ile Burdur oldu. Bu ili yüzde 34,9 ile Balıkesir, yüzde 34,4 ile Çanakkale izledi. Bu oranın en düşük olduğu il ise yüzde 6,5 ile Hakkari oldu. Bu ili yüzde 12,5 ile Şırnak, yüzde 12,9 ile Batman izledi.

Yaşlı nüfusun yüzde 0,1’ini oluşturan 100 yaş ve üzerindeki yaşlı kişi sayısı 2021’de 5 bin 859 oldu. Türkiye’de 100 yaş ve üzerinde en fazla yaşlıya sahip ilk üç il sırasıyla 815 kişiyle İstanbul, 276 kişiyle Şanlıurfa ve 272 kişiyle Mardin iken, en az yaşlıya sahip ilk üç il ise 7 kişiyle Bartın ve Bayburt, 8 kişiyle Ardahan ve Bilecik oldu. 

Okuma yazma bilmeyenler yaşlıların oranı düştü

Yaşlı nüfus içinde okuma yazma bilmeyenlerin oranı, 2016’da yüzde 20,8 iken 2020’de yüzde 15,6’ya düştü. Okuma yazma bilmeyen yaşlı kadınların oranı yüzde 24,2, yaşlı erkeklerin oranı yüzde 4,7 çıktı.

Eğitim durumuna göre yaşlı nüfus incelendiğinde, 2016’da yaşlı nüfusun yüzde 43,7’si ilkokul mezunu, yüzde 5,6’sı ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu, yüzde 5,9’u lise veya dengi okul mezunu, yüzde 5,8’i yükseköğretim mezunu iken 2020’de ilkokul mezunu olanların oranı yüzde 46,1’e, ortaokul veya dengi okul/ilköğretim mezunu olanların oranı yüzde 7,9’a, lise veya dengi okul mezunu olanların oranı yüzde 8’e, yükseköğretim mezunu olanların oranı ise yüzde 7,4’e yükseldi.

Yaşlı nüfusun eğitim durumu cinsiyete göre incelendiğinde, önemli farklılıklar olduğu gözlendi. Bitirilen tüm eğitim düzeylerinde yaşlı erkek nüfus oranının yaşlı kadın nüfus oranından daha yüksek olduğu görüldü.

Yaşlı nüfusta medeni durum

Yaşlı erkek nüfusun 2021 yılında yüzde 1,3’ünün hiç evlenmemiş, yüzde 83,7’sinin resmi nikahla evli, yüzde 3,6’sının boşanmış, yüzde 11,4’ünün eşi ölmüş olduğu görülürken yaşlı kadın nüfusun yüzde 2,7’sinin hiç evlenmemiş, yüzde 46’sının resmi nikahla evli, yüzde 4’ünün boşanmış, yüzde 47,4’ünün ise eşi ölmüş olduğu belirlendi.

Gelir ve Yaşam Koşulları Araştırması sonuçlarına göre, eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert medyan gelirinin yüzde 60’ına göre hesaplanan yoksulluk oranı, 2016’da Türkiye geneli için yüzde 21,2 iken 2020’de yüzde 21,9 oldu. Bu oran, yaşlı nüfus için 2016’da yüzde 16 iken 2020’de yüzde 16,7’ya çıktı.

Yaşlı nüfusun yoksulluğu cinsiyete göre incelendiğinde, yaşlı erkeklerde yoksulluk oranı 2016’da yüzde 14,7 iken 2020’de yüzde 15,6 oldu. Yaşlı kadınlarda yoksulluk oranı ise 2016’da yüzde 17 iken 2020’de yüzde 17,6 olduğu tespit edildi.

Yaşlı nüfusun iş gücüne katılma oranı 2016’da yüzde 11,8 iken 2020’de yüzde 10’a geriledi. Bu oran cinsiyete göre incelendiğinde, yaşlı erkek nüfusta yüzde 16,8 iken yaşlı kadın nüfusta yüzde 4,6 olarak belirlendi. Yaşlı nüfustaki işsizlik oranının 2016’da yüzde 2,6 iken 2020’de yüzde 2,7 olduğu görüldü.

İnternet kullanan yaşlı bireylerin oranı 4 kat arttı

Yaşam Memnuniyeti Araştırması Sonuçlarına göre, mutlu olduğunu beyan eden 18 ve daha yukarı yaştaki bireylerin oranı 2021’de yüzde 49,3 iken bu oran 65 ve daha yukarı yaştaki bireyler için yüzde 56,2 oldu. Yaşlı bireylerin genel mutluluk düzeyi cinsiyete göre incelendiğinde, 2021’de erkeklerin yüzde 51,2’si, kadınların ise yüzde 60,1’i mutlu olduğunu beyan etti.

Yaşlı bireylerin 2016’da en önemli mutluluk kaynağı yüzde 64,2 ile aileleri, yüzde 18 ile çocukları, yüzde 6,9 ile eşleri, yüzde 6,4 ile torunları iken 2021 yılında yüzde 59,9 ile aileleri, yüzde 21,5 ile çocukları, yüzde 8,1 ile torunları ve yüzde 6,2 ile eşleri oldu.

Hane Halkı Bilişim Teknolojileri Kullanım Araştırması sonuçlarına göre, internet kullanan 65-74 yaş grubundaki bireylerin oranı 2016’da yüzde 8,8 iken bu oran 2021 yılında yüzde 32,5’e yükseldi.

İnternet kullanan yaşlı bireyler cinsiyete göre incelendiğinde, erkeklerin kadınlardan daha fazla internet kullandığı görüldü. İnternet kullanan yaşlı erkeklerin oranı 2021 yılında yüzde 40 iken yaşlı kadınların oranı yüzde 25,9 oldu.