Türkiye’nin ilk astronotu Gezeravcı’nın uzay yolculuğundan yapay zeka modeli Sora’ya şubattaki bilimsel gelişmeler

Bilim ve teknoloji dünyasındaki her keşif, yenilik ve atılım, evrenin bilinmeyen taraflarını açığa çıkarmayı sağlayarak evren anlayışını şekillendirip ufuk açmaya devam ediyor.

AA muhabiri, şubat ayında öne çıkan bilimsel gelişme ve keşifleri derledi.

Alper Gezeravcı, uzay yolculuğunu başarıyla tamamladı

Türkiye’nin ilk astronotu Alper Gezeravcı’nın da yer aldığı Ax-3 ekibini taşıyan Dragon kapsülü, ABD yerel saatiyle 18 Ocak 16.49’da (19 Ocak TSİ 00.49) NASA’nın Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nden fırlatıldı.

Uzay yolculuğu esnasında 13 farklı bilimsel deney üzerinde çalışan Gezeravcı, yolculuğu başarıyla tamamlayıp 9 Şubat’ta dünyaya geri döndü.

Axiom-3 ekibinde yer alan İtalyan astronot Albay Walter Villadei, Gezeravcı ile çalışmanın olağanüstü bir deneyim olduğunu ifade etti.

Uzay teknolojisindeki gelişmeler rekabeti kızıştırdı

Şubat ayında da uzay teknolojisini ilerletmek için büyük adımlar atan Çin, dünyada yapay zeka teknolojisiyle çalışan ilk ticari “hiper uydu”sunu yörüngeye yolladı.

Çin, askeri istihbarat amaçlı olduğu iddia edilen gizlilik dereceli bir iletişim test uydusunu da uzaya gönderdi.

Yer Sabit Yörünge’deki planlanan konuma yerleşen uydunun, çok bantlı ve yüksek hızlı iletişim teknoloji deneylerinde kullanılacağını bildiren Çin, ayrıca 2030 yılında başlamayı planladığı insanlı Ay görevlerinde kullanacağı yeni uzay araçlarını duyurdu.

Diğer yandan Japonya Uzay Araştırma Ajansı (JAXA), gözlem uyduları taşıyan yeni tip “2 Nolu H3” roketini ülkenin güneybatısındaki Kagoşima’dan fırlattı.

Roket planlanan yörüngesine girerken, taşıdığı 2,6 tonluk yapay yük ile mikro uyduları başarılı şekilde konuşlandırdı.

SpaceX, ABD merkezli Intuitive Machines şirketinin “IM-1” misyonu kapsamında “Odysseus” adlı Ay’a iniş aracını uzaya gönderdi.

Odysseus, Ay’ın güney kutbuna yakın bir bölgesine güvenli bir şekilde indi.

Yapay zeka alanındaki gelişmeler hız kazandı

San Francisco merkezli teknoloji şirketi OpenAl, metin komutlarıyla gerçekçi ve yaratıcı sahneler oluşturabilen yapay zeka modeli Sora’yı tanıttı.

Yapay zeka araçlarından DALL-E’nin versiyonları gibi çeşitli eserler üreten yapay zeka modeli Sora, bilinen yapay zeka video üretim modellerinin çok daha ilerisinde bir kalite sunmayı hedefliyor.

Henüz deneme aşamasında bulunan model, mevcut durumda neredeyse mükemmele yakın, gerçekçi animasyon videoları ile bir dakikaya kadar yüksek kaliteli videolar oluşturabiliyor.

Hem yazılı komut hem de bir fotoğraftan geniş ekranda 1920×1080 piksel, dikey olarak 1080×1920 piksel ölçekte ve kalitede video örnekleri sunabilen Sora hem var olan görüntülerin devamına veya gerisine ekleme yapabiliyor hem de 2048×2048 piksel çözünürlükte fotoğraflar üretebiliyor.

Beynine çip yerleştirilen ilk insan, düşünce yoluyla bilgisayar faresini kontrol edebildi

Amerikan nöroteknoloji şirketi Neuralink’in kurucusu Elon Musk, beynine Neuralink tarafından üretilen “Telepati” adlı çip yerleştirilen kişinin düşünce yoluyla bilgisayar faresini kontrol edebildiğini açıkladı.

Musk, “Hasta, bildiğimiz kadarıyla hiçbir olumsuz etki olmadan tamamen iyileşmiş görünüyor ve fareyi kontrol edebiliyor. Sadece düşünerek fareyi ekranda hareket ettirebiliyor.” diye konuştu.

Öte yandan, Rusya’nın en büyük finans kuruluşu Sberbank tarafından geliştirilen yapay zeka uygulaması GigaChat, tıp fakültesini bitiren öğrencilere yönelik bir testi başarıyla tamamladı.

GigaChat, 100 soruluk testte yüzde 82’lik başarı yakalarken, cerrahi, kadın hastalıkları ve doğum alanlarında üç ayrı vakayla ilgili sözlü sınavı da tamamladı.

Adobe, Amazon, Google, IBM, Meta, Microsoft, OpenAl, TikTok ve X’in de aralarında bulunduğu 20 teknoloji şirketi, dünya genelinde bu yıl düzenlenecek seçimlerde yapay zekanın aldatıcı şekilde kullanımına karşı birlikte mücadele etme taahhüdünde bulundu.

Teknolojik gelişmeler sürerken, iklim değişikliğinin yol açtığı sorunlar da bilim dünyasının gündemindeydi

Bilim insanları, Kuzey Buz Denizi’ndeki buzul erimeleri nedeniyle avlanmakta güçlük yaşayan kutup ayılarının, açlıkla karşı karşıya kaldığını gözlemledi.

Kutup ayılarının avlanma dönemi olan ilkbahar sonu yaz başında iklim değişikliği nedeniyle deniz buzullarının çoğunlukla eridiğini vurgulayan araştırmacılar, bu türün uzun saatler yüzdükten sonra buldukları avı yiyemeyecek kadar yorgun düştüğünü ortaya koydu.

Diğer yandan, Almanya ve Hollanda’dan araştırmacılar, azot kirliliğinin içme suyu kaynaklarına etkisinin 2050’ye kadar üç kat artabileceği uyarısında bulundu.

Araştırmacılar, 2050’ye kadar dünya genelinde azot kirliliğinden kaynaklı temiz su yetersizliği yaşanan alt havza sayısının 3 katına çıkabileceğini, bu durumun etkisinin Çin’in güneyi, Orta Avrupa, Kuzey Amerika ve Afrika’da ağırlıklı olarak hissedilebileceğini ifade etti.

Uluslararası bir araştırmada da Amazon Yağmur Ormanları’nın neredeyse yarısının kuraklık, ormansızlaşma ve yangınlar nedeniyle 2050’ye kadar yok olabileceği saptandı.